Русалка ў беларускім фальклоры – нежыць жаночага полу, якую нашы продкі ўяўлялі прыгожай дзяўчынай з доўгімі распушчанымі валасамі. Русалкі жылі ў рэках, азёрах, лесе, полі. Паводле павер’яў, выварочвалі рыбацкія сеткі, набівалі іх цінай, вырывалі вёслы, заваблівалі юнакоў да вадаёмаў і тапілі іх, затрымлівалі жывёлу ў лесе і, разам з тым, вартавалі жыта, калі яно каласілася, сачылі, каб ніхто не ламаў каласоў, не атрасаў расу.
Лічылася, што русалкамі станавіліся нявесты, памерлыя да свайго вяселля, дзеці, памерлыя нехрышчонымі, самагубцы.
Сярод народных вераванняў сустракаюцца павер’і, што ў адзін з дзён Зяленых святак русалкі, якія жылі ў рачных зараслях, выходзілі з вады і да святога Пятра бегалі па жыце, гулялі ў прыгожых бярозавых гаях. Паводле фальклорных запісаў Шэйна, «русалкі пад Сёмуху выходзяць на бераг і застаюцца там на працягу ўсяго лета. Удзень яны тады ходзяць па палях і лясах і калі каго ўбачаць, то клічуць да сябе, даганяюць непаслухмянага і казычуць яго да таго часу, пакуль ён не памрэ ад сутаргаватага смеху. Уночы ж русалкі робяць на дрэвах арэлі і гушкаюцца на іх, падпільноўваючы ахвяру. Згубнае ўздзеянне русалак на чалавека мацней за ўсё на працягу наступнага за Сёмухаю тыдня, які таму ў сялян і называецца русальны».
Этнограф Адам Ягоравіч Багдановіч, бацька паэта Максіма Багдановіча, у сваёй кнізе «Пережитки древнего миросозерцания у белорусов» (Гродна, 1895) пісаў пра русалак наступнае: «В воде же живут и русалки. Они, врочем, могут считаться «земноводными», потому что обитают в воде только с осени до русальной недели (первя после Троицы). Тогда они выходят из воды и поселяются на деревьях, особенно на березах. Русалки качаются на их гибких ветвях, подзывая прохожих: «Человек! Человек! Ходи колыхаться!» А если кто сдуру подойдет к ним близко, то они защекочут его до смерти… Пока русалки не выйдут из воды, т. е. до русальной недели, считается опасным купаться, потому что или болезнь какая-нибудь приключится, или русалки к себе затащат в глубь реки и утопят».
Гэты міфічны персанаж прысутнічае і ў вершы Максіма Багдановіча “Русалка”.
Скучна мне ў глыбіне, ў цішыне;
Ўспамінаю я на дне аб вясне;
Я вясною пляснусь-ўскалыхнусь,
Зеляною муравой убярусь.
Выйду, белая, з цёмнай вады,
- Бачу: у лес ідуць людскія сляды;
Кінусь, брошусь я за німі з ракі:
Асвяціце вы мне пуць аганькі!
А людзей атышчу, абайду,
Вочы ўсім ім зацямню, адвяду.
І туды, дзе лягла цемень, мгла,
Дзе зялёны крыж свой ель падняла,
Ўсіх туды заваблю, завяду:
"Вы пацешце-ка мяне, маладу!"
Як пачну абнімаць, цалаваць, —
Будуць біцца, заціхаць, уміраць.
А я гучна смяюсь, хахачу,
Абхвачу іх, не пушчу, шчакачу!
Хараша ты, ігра, весяла!
Харашы вы, нежывыя цяла!
Але блізка гадзіна утра —
Разгарнецца за лесам зара.
І з нудою я ў рэчку лажусь,
Горка плачу, рвусь з вады, груддзю б’юсь!
Там плывець, веець хмелем вясна, —
А тут холад, глыбіна, цішына.