Cаломапляценне – адметная рыса нацыянальнай культуры Беларусі. Яно ўвасабляе шматвекавую традыцыю і служыць адной з «візітных картак» нашай краіны. Плецены з саломкі капялюш – брыль – існуе ўжо больш за 100 гадоў і з’яўляецца часткай традыцыйнага беларускага мужчынскага касцюма. А жаночыя саламяныя абручыкі і кароны з’явіліся пазней.
З саломкі выраблялі шкатулкі, куфэркі, пано, кветкі, фігуркі звяроў і птушак. Сапраўднымі шэдэўрамі народнага мастацтва з’яўляюцца «царскія брамы» канца ХVІІІ - ХІХ стст.
Многія саламяныя фігуркі першапачаткова мелі абрадавае значэнне, служылі амулетамі. Напрыклад, фігурка каня аберагала чалавека і яго дом. Імклівы бег каня ў народным уяўленні звязваўся з рухам сонца і палётам ветру. Мабыць, таму ў саламяных цацках-канях народныя майстры пышным веерам распускалі грыву, прыпадабняючы яе сонечным промням. Каза – сімвал жыццёвай сілы, ураджаю і пладавітасці. Птушкі – душы продкаў, якія ахоўваюць і дапамагаюць.
Працаваць з саломкай вельмі прыемна – яна гладкая, гнуткая, валодае прыемным пахам. На Беларусі для пляцення выкарыстоўваюць жытнюю, пшанічную або аўсяную салому. Сцябло жыта мае найбольшую даўжыню і найлепш падыходзіць для пляцення. З яго можна вырабляць лялькі, кошыкі, сумкі і дыванкі. Пшанічная саломка карацейшая, грубейшая і таўсцейшая за жытнюю, а аўсяная, хоць і недастаткова доўгая, мае прыгожае жоўтае адценне. Саломка, нарыхтаваная ў розныя перыяды, мае розны колер. Дарэчы, натуральнымі фарбавальнікамі для саломкі служаць шалупінне з цыбулі (узмацняе жоўты колер), шышкі алешыны і дубовая кара (надаюць карычневае адценне). Вельмі прыгожая ячменная саломка – эластычная, бліскучая, можа мець белае, ружовае і нават бэзавае адценне, аднак такая саломка вельмі тонкая, ламаецца і не падыходзіць для пляцення. Рысавая саломка, якую выкарыстоўваюць у Кітаі, В’етнаме і Японіі, бывае белага, светла-карычневага, зялёнага і цёмна-зялёнага колераў.
Для вырабу пано саломку распарваюць або трымаюць у гарачай вадзе, высушваюць, разразаюць сцябло, а затым прасуюць. У такім выглядзе яе можна захоўваць вельмі доўга.
Сёння плеценыя вырабы выкарыстоўваюцца не толькі ў побыце, але і сталі прадметамі народнай творчасці, дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва. Працуюць з саломкай і фабрыкі мастацкіх вырабаў, і асобныя народныя майстры. Для звычайных аматараў – гэта хобі, якое прыносіць задавальненне ад творчасці.
Такія саламяныя вырабы захоўваюцца ў нашым музеі.
